صحبت از مرگ با کودکان یکی از سخت‌ترین کارها برای والدین است. کودکان از دو سالگی به مرور راجع به مرگ شناخت به دست می‌آورند. آن‌ها هر روز از طرق مختلف مانند کارتون ها، خیابان، اطرافیان و حیوانات و… با مرگ رو برو می‌شوند و سوالاتی دراین باره از بزرگسالان می‌پرسند.
چگونه والدین به بهترین نحو می‌توانند مرگ و نیستی را برای فرزندان‌شان توضیح دهند؟
1- آگاهی به مرحله رشد شناختی کودک و پاسخ دادن براساس آن
کودکان مرگ را هنوز به معنی “نبودن برای هیچ وقت”درک نمی‌کنند. وقتی به او بگویید کسی مرده است فرض را بر این می‌گذارد که قرار است وی برگردد.
به سن رشدی کودک‌تان توجه داشته باشید و توضیحی با توجه به درک وی به او بدهید.
2- از جواب دادن طفره نروید و اضطراب نداشته باشید.
کودکان اضطراب و طفره شما از جواب دادن را می‌فهمند و درک می‌کنند که لابد چیز مضطرب کننده‌ای وجود دارد که همه ناراحت هستند.
به سوالات کودک کامل گوش کنید و همه را بدون اضطراب جواب دهید. لازم نیست همه حقیقت را بگویید ولی می‌توانید به صورت ملموس، نبودن را بدون اینکه آسیبی به حس امنیت کودک‌تان بزند برای او توضیح دهید.
3- هنگام صحبت کردن از مفاهیم انتزاعی دقت کنید.
کودک هنوز نمی‌تواند مفاهیم انتزاعی مانند: بهشت، دنیای دیگر، خدا و … را درک کند. اگر به کودک‌تان بگویید مادر بزرگ پیش خدا رفته است و جایش خوب است، درحالی که وی ناراحتی و غم شما را دیده است، ممکن است بپرسد مگر پیش خدا بد است که ناراحتی؟ باید بدانید کودکان هنوز این مفاهیم را درک نمی‌کنند.
وقتی شما از بهشت و خداوند صحبت می‌کنید، کودک اضطراب، ناراحتی و دلتنگی خود و اطرافیان را با این مفاهیم خوب در تضاد می‌بیند.
می‌توانید برای مثال بگویید: ((مادر بزرگ پیش خدا رفته است و الان خوشحال است. ما دلتنگ او هستیم اما می‌دانیم که جایش خوب است.))
4- از تشبیهات واقعی و غیر واقعی مرگ با دنیای واقعی بپرهیزید
سفر ابدی، خواب همیشگی، بالای ابرها و… هر چند ممکن است تشبیهات واقعی مرگ باشند اما شباهت آن‌ها با دنیای واقعی، کودک‌تان را دچار اضطراب می‌کند. مثلا ممکن است از خوابیدن یا سفر کردن والدینش بترسد.
از موضوعات ملموس برای درک مرگ با کودک‌تان صحبت کنید.
برای کودکان در سنین بالاتر از چهار سال می‌توانید مرگ را با از کارافتادگی بدن و فرسودگی ملموس کنید. مثلا ((ماشین از کار افتاد چون خیلی وقت بود که موتورش کار می‌کرد و خراب شده بود مانند آدم پیری که دیگر بدنش درست کار نمی‌کند.))
5- اضطراب کودک را نادیده نگیرید
گاهی اوقات مرگ اطرافیان به قدری برای کودک سوال برانگیز و تهدید کننده است که ممکن است موجب عدم امنیت و اضطراب وی گردد.
کودک می‌ترسد که والدین او هم بمیرند و بی پناه شود. در این مواقع می‌توانید به وی این اطمینان را دهید که پدر و مادر تا زمانی که خیلی پیر نشده اند نمی‌میرند یا در سنین پایین که هنوز از پیری می‌ترسد به او بگویید مادر و پدر پیش او می‌مانند.
در این مواقع یکی از ترفندهای هوشمندانه این است که حواس کودک را از ترس از مرگ به نشاط زندگی جلب کنید. از پروسه بزرگ شدن خودش و بازی‌ها و تفریحات و خوشی‌هایی که قرار است با هم داشته باشید صحبت کنید.
6- نا امنی و اضطراب غیر طبیعی کودک را با روانشناس مطرح کنید
گاهی اضطراب کودک از مرگ اطرافیان موجب به هم ریخته شدن عملکرد طبیعی وی می‌شود. در صورت مشاهده علائم افسردگی مانند گوشه گیری، کم غذایی، بی خوابی و... حتما از تخصص روانشناس کودکان کمک بگیرید.
تهیه کننده: مریم ارغوان – معاون پیش دبستانی
تأیید کننده: زهرا برادران – مدیر دبستان